Post: #1
2009-12-30 19:00
Usunięty
Posty: 0
Shouty: 0
0 | Witam, z racji że jest temat o analizie technicznej i książkach o tym, to chciałbym przedstawić także inne podejście do inwestowania, czym jest analiza fundamentalna. To co napiszę, nie jest kierowane do ludzi, którzy skończyli ekonomię, zarządzanie i marketing, bankowość itp. Tacy ludzie powinni sami wiedzieć co jest czym i z czego co wynika. Jeżeli ktoś uważa, że jest lub będzie geniuszem stosując analizę fundamentalną czy też techniczną, to lepiej niech tego nie czyta.
Moim celem jest pokazanie, że nie tylko jeden system inwestycji jest dostępny. System fundamentalny, ma na celu pokazanie siły/słabości danej spółki. Wbrew krążącym opiniom, że analiza fundamentalna jest trudna, wymaga studiów w tym kierunku ( w pewnych aspektach wymaga, tak samo jak przeczytanie książek o analizie technicznej), ale są rzeczy, które można znaleźć i przeczytać, a co najważniejsze zrozumieć.
Podstawowym założeniem jest umiejętność liczenia wartości pieniądza w czasie. I od tego chciałbym zacząć, bo niby każdy to potrafi. Jednak w praktyce wygląda to z goła odmiennie. Niby lokaty są opłacalne, ale na ile. Tutaj nie pokażę jednego elementu czym jest inflacja przy wyliczeniach, bo ona zmienia się. Ale od uzyskanego wyniku np. 120 zł zysku netto z lokaty po roku należy odjąć inflację roczną by uzyskać rzeczywisty zysk. Inflacja np. wynosi 3%. Czyli zarobiliśmy tylko 116,4 zł a nie 120 zł. Ale przejdźmy do tematu:
Jak wiadomo lepiej dostać 100 zł dziś niż za rok. Z drugiej strony, lepiej zapłacić 100 zł za rok niż dziś. To taka podstawa, która wydaje się prosta i logiczna.
Kolejną kwestią jest koszt kapitału.
Czyli:
Stopa procentowa
Wymagana stopa zwrotu
- inflacja
-płynność
-opóźniona konsumpcja
- ryzyko
Te 4 rzeczy dają nam nominalną stopę procentową.
Stopa procentowa
w skali roku: 12%
w skali pół roku: 6%
w skali miesiąca: 1%
w skali kwartału: 3%
w skali 3 lat: 36%
By wszystko było jasne skąd wzięły się inne oprocentowania od tego w skali roku. Każdy kredyt, lokata bankowa itp. ma swoje oprocentowanie w skali roku i tak ono jest podawane. Jak wiadomo rok można podzielić na półrocza (12/2), kwartały (12/4) oraz miesiące (12/12), a 3 letnią skalę wyliczamy tak: 12*3.
Przejdźmy do zagadnienia nazywanego Kapitalizacją Prostą, co zobrazuje to podejście.
Kapitalizacja prosta
W tym systemie, odsetki dopisywane są do kapitału tylko raz, na koniec czasu trwania inwestycji !!!!!
Ta liczba wykrzykników nie jest bez znaczenia. Jest to bardzo ważne, ponieważ istnieje inny także system, jak kapitalizacja złożona i tam w kompletnie w inny sposób zapisywane są odsetki.
Jako przykład może posłużyć takie prościutkie zadanko:
Mamy 1000 zł, lokujemy je na konto w banku przy nominalnej stopie 10%. Ile odsetek będzie dopisanych po:
roku 1000*10%*1= 100
dwóch latach 1000*10%*2= 200
pół roku 1000*10%*0,5=50
Czyli mamy 1100, 1200 oraz 1050 zł po tych okresach.
Wzór na kapitalizację prostą jest następujący:
FV= PV + I
oraz na wartość odsetek:
I= PV*r*T
Końcowy wzór wygląda tak:
FV= PV* (1+rT)
Poniżej zamieszczam wyjaśnienia:
FV- future value czyli wartość przyszła
PV- present value czyli wartość dzisiejsza
r- stopa procentowa w skali roku
T- czas w latach
I- wartość odsetek
Zapewne dało się zauważyć, że nie pokazałem jak się wylicza odsetki przy tak zwanych dniowych lokatach. Nie jest to coś trudnego, ale zostawiłem to na koniec. Mamy np. 5000 zł, stopa procentowa to 12% i lokujemy w banku te pieniądze na okres 73 dni.
Czyli : FV= 5000*(1+12%*73/365)= 5120
Teraz małe wyjaśnienie, dlaczego o tym napisałem dopiero teraz. Jest to uwarunkowane tymi wykrzyknikami z początku. Tutaj odsetki nie dopisywały się co noc (tak zwane overnight’y) tylko po upłynięciu 73 dni. Niby drobnostka, ale jak ważna gdy chce się wyjąć te pieniądze. Przy tej kapitalizacji nic nie zarobimy jak wyjmiemy pieniądze przed upływem końca naszej lokaty. Ogólnie to damy zarobić tylko i wyłącznie bankowi, a sami będziemy stratni. A dlaczego niby stratni ? A z reguły, którą podałem, że lepiej 100 zł zapłacić po roku niż dziś itd. … Inflacja, o której wspomniałem na początku.
Czyli istnieje coś innego jest niż kapitalizacja prosta, nazywa się to kapitalizacją złożoną.
Kapitalizacja złożona
Tutaj także musi być kilka spraw wyjaśnionych. Jedyną zmienną, która jest inna niż w kapitalizacji prostej, to zmienna „m”.
m- ilość kapitalizacji w roku
To jest bardzo ważne, ile takich kapitalizacji jest w roku. Przedstawię to poniżej.
kap. roczna m=1
kap. dwuletnia m=0,5
kap. miesięczna m=12
kap. półroczna m=2
kap. pięcioletnia m=0,2
To jest właśnie różnica pomiędzy kapitalizacją prostą a złożoną.
Wzór na kapitalizację złożoną jest następujący:
FV= PV*(1+r/m)^T*m
Mamy przykładowe zadanie:
Pożyczamy 100 zł na rok przy stopie procentowej 10%. Nie zwracamy tej pożyczki po roku, bank mówi ok, ale mamy to spłacić w kolejnym roku. Warunkiem banku jest to, że mamy zwrócić to wszystko co po pierwszym roku odsetkowym + z drugiego roku. To jest coś na styl kredytu odnawialnego, który głównie jest stosowany dla firm.
FV= 100*(1+10%/1)^2*1= 121
Mamy do oddania kwotę 121 a nie 120. Niby dlaczego ? Otóż zysk/dług jest liczony jako narastający proces. W kapitalizacji złożonej wychodzi to 121 zł, ponieważ odsetki są doliczane od kwoty 110 zł po pierwszym roku, a nie od kwoty 100 zł.
To są podstawy, teraz wyjaśnię czym są stopy procentowe.
Poruszam, ten temat ponowie, bo teraz chcę pokazać jak może wyglądać kredyt na np. na akcje i ich kupno. Kwoty i oprocentowania dopasowuję do wychodzących wyników. Nie będę pokazywał wyników o wielkich ułamkach.
Chcemy zaciągnąć 10000 zł pożyczki na zakup akcji przy oprocentowaniu 19,5% oraz kapitalizacji miesięcznej. Taką samą kwotę własną, możemy zainwestować przy 20% kapitalizacji półrocznej. Ile zarobimy/stracimy przy takiej kwocie, inwestując na 3 lata ?
FV- kredytowe= 10000 *(1+19,5%/12)^12*3= 17865,70
FV- akcje= 10000 *(1+20%/2)^2*3= 17715,61
Zysk/Strata= FV(akcje) – FV(kredytowe)= - 150,09 zł
Jakby nie patrzeć, to się nam nie opłaca. Tracimy 150,09 zł przy takiej inwestycji. Podobna sytuacja występuje przy zakupie PGE-PDA na rynku pierwotnym. Każdy kto zaryzykował kredyt przy tak ogromnej redukcji (redukcji, która była oczekiwana 95%+), ma teraz ogromne problemy. Ten temat jest może bardziej adekwatny do stóp ryzyka i zwrotu, ale jak dla mnie ważniejszym jest jak łatwo można utopić siebie i środki jakimi się dysponuje, jak nie wie co się robi. Oczywiście w długim okresie może to być udana inwestycja, kwestią jest to, kto ile strat może znieść i je niwelować innymi inwestycjami akcyjnymi. Mimo wszystko, na rynku wtórnym, można o wiele więcej zarobić przy mniejszym ryzyku.
Każda spółka publikuje oficjalnie swoje raporty kwartalne. Są one jawne (oczywiście można spekulować kto o nich wie wcześniej niż inni, ale to nie nasz problem), są tam przeróżne dane, które na pierwszy rzut oka o niczym nie mówią. Są jednak dane mówiące o potencjale spółki jak i jej stanie na dzień dzisiejszy. Wszystko to jak na razie może wydawać się jak z zaklęć czarnej magii. Dla niewtajemniczonego, tak to wygląda. Niby książki to wyjaśniają, ale to jest wada wszystkich profesorów, że piszą o czymś prostym w sposób zawiły. Przedstawiają masę wykresów i wyliczeń, z których niewiele wynika, bo niby czym ma być wynik ROA (Return On Asstets), skoro nie wiem jak go się wylicza i nie wiem co to jest. Na polski język wygląda to, zwrot z aktywów. Do wyjaśnienia tego terminu przejdę poniżej. Tak niby czarno i niezrozumiale wygląda analiza fundamentalna.
Przejdźmy do sedna sprawy, czyli do tego co spółka sobą prezentuje. Dla wielu analiza techniczna okaże się, świetną pokrewną analizy fundamentalnej. Ludzie opierający się stricte na analizie technicznej nie zrozumieją tego, że wiele z ich aspektów inwestowania wywodzi się z fundamentalnego systemu. Nie będą mogli zrozumieć, bo ich system będzie opierał się na otartych schematach.
ROA
Dochodzimy do ROA, czyli zwrotu z aktywów, jednego z najważniejszych dla firmy wyznaczników. Aktywa, to są środki trwałe, wartości niematerialne i prawne (patenty itp.), inwestycje długoterminowe, aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (coś co firma zapłaci np. w następnym roku). Potem aktywa obrotowe, czyli należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe. To są podstawowe aktywa. To wszystko sumuje się do aktywów. Nas tutaj interesują aktywa ogółem, czyli suma tego co napisałem. Wzór jest dostępny na Wikipedii czy gdzie indziej, ale wygląda tak (każda spółka podaje aktywa łączne i pasywa łączne).
ROA= zysk netto/aktywa ogółem x100%
Niby gdzie tutaj jest zysk netto ? Ano ten zysk netto jest podawany przy rachunku zysków/strat. To tak samo jest dostępne dla wszystkich. Rozróżnia się dwa zyski, operacyjny i netto. Jak dla mnie najważniejszym jest zysk netto. Operacyjny zysk wcale nie musi pokazać w przyszłości zysku netto.
ROE
Jest także inny pogląd, czyli pasywa… Pasywa czyli kapitał własny, kapitał zakładowy, zysk netto/strata (tutaj wchodzą odpisy w ciągu roku obrotowego), zobowiązania długoterminowe.
Współczynnik ROE liczymy następująco:
ROE= zysk netto/kapitał własny x100%
ROI
Dochodzimy do momentu gdzie ROI jest ważne. Czyli wskaźnik rentowności. To jest wskaźnik , który pokazuje, czy nasza sprzedaż daje dochody.
ROI= zysk operacyjny/majątek (suma aktywów)
Oznacza to jedno, czy nasze aktywa (majątek) dają zwrot z inwestycji. Czyli im większy ROI tym lepiej dla firmy i akcjonariuszy. ROI wydaje się świetnym wskaźnikiem, jednak ma swoje wady. Zysk operacyjny to inaczej przychód, czyli bez opodatkowania bez odsetek bankowych. Taka złudna dana. Ma jednak swoją zaletę, czy pokrywamy zyskiem operacyjnym własny majątek. Jeżeli tak, to jest nieźle, gorzej jak wynik wyjdzie poniżej 1. Niby dlaczego gorzej ? Niby pokrywamy majątkiem nasze przychody. Ale… to jedno ale robi różnicę, skoro nie generujemy wystarczająco dużo przychodu, to nasz kapitał własny staje się o wiele mniej rentowny.
To są podstawowe informacje. Przejdźmy do pokazania co to jest zysk netto i zysk operacyjny.
Zysk operacyjny (EBIT)
Zysk operacyjny to zysk przed odliczeniem podatków i odsetek. Zysk ten oblicza się na dwojaki sposób, nas będzie interesował wyłącznie jeden, czyli z punktu widzenia finansowego:
EBIT= zysk brutto+ odsetki
Zysk netto (EAT)
Zysk netto, czyli to co firma faktycznie zarabia. Po opłaceniu podatków i odsetek, VAT-u. Dla mnie jest to najważniejszy czynnik, jak to wspomniałem wcześniej.
Najprościej pisząc, dzięki temu wskaźnikowi widzimy czy firma zarabia na siebie, czy też nie. Jest to wręcz oczywiste, jednak wiele osób szuka wyliczeń na przyszłość w tym aspekcie, a to jest największy błąd. Nie można oczekiwać zysku netto w następnym roku lub go prognozować na danych historycznych. W wielu aspektach jest to możliwe, jednak możliwość błędu jest identyczna do poziomu optymizmu. Jedyne co można zrobić to wyliczyć na podstawie danych historycznych przewidywany zysk netto, ale nie rzeczywisty.
Oczywiście jest wiele innych wyliczeń na podstawie tych samych danych. Są także wyliczenia oparte na połączonych danych jakie ja pokazałem. Ale nie rozmawiamy tutaj o wysokich kompetencjach w dziedzinie analizy fundamentalnej (choć kilka spraw pojawi się z tzw. wyższych sfer). Mam nadzieję, że to co przedstawiłem nie będzie czymś karkołomnym, bo teraz trochę trzeba będzie wysilić się…
Dochodzimy do momentu, gdzie pasywa i aktywa nam nie wystarczają. Zyski operacyjne i netto także jest to za mało. Dochodzimy do momentu gdzie ryzyko i stopy zwrotu zaczynają odgrywać rolę.
Chodzi o wybranie projektu, o jak najwyższej stopie zwrotu i o jak najniższym ryzyku.
Zacznijmy od czegoś takiego jak zwrot oczekiwany… Jak sam termin określa, oznacza to, że im wyższy zwrot oczekiwany tym lepiej. Chodzi tutaj o maksymalizację, maksymalizację zwrotu oczekiwanego oczywiście.
Wzór na oczekiwaną stopę zwrotu:
K^= k1*P(k1) + k2*P(k2) +…+ kn*P(kn)
K1= oczekiwana stopa zwrotu
P i kn=(P) prawdopodobieństwo wystąpienia , a kn i 1, to oczekiwana stopa zwrotu)
Dla chęci zysku zawsze istnieje ryzyko, bez którego nikt nie jest w stanie prowadzić firmy, czy też zarabiać na giełdzie. Mierzalną ryzyka jest tak zwane Odchylenie Standardowe. To jest coś bez czego statystyka nie może i nie będzie istnieć (oczywiście, są pochodne jak wariancja ale my nie o tym teraz). Odchylenie standardowe to jest tak zwany Rozkład Normalny.
Zajmijmy się odchyleniem standardowym… Czyli jak liczymy ryzyko. Ryzyko oznaczymy jako SIGMA. Wzór na odchylenie standardowe lub SIGMĘ oznacza to:
б=√(k1-k^)^2 * P(k1) + (k2-k^)^2 * (k2) +…+ (kn-k^)^2 * P(kn)
Teraz kilka słów wyjaśnienia. Nie ma rzeczy, które dają wysoką stopę zwrotu i brak ryzyka, lub bardzo niskie ryzyko. Nawet jeżeli przychodzi do Was kolega, który twierdzi, że jego idea biznesu jest super i by pożyczyć mu pieniądze(ufacie temu koledze i nigdy Was nie zawiódł do tej pory). Nie ma czegoś o wysokiej stopie zwrotu i żadnym lub bardzo niskim ryzyku. Jest to korelacja tych dwóch rzeczy. W przypadku, którym podałem ryzykiem będzie ryzyko bankructwa Waszego kolegi.
Większość korelacji pomiędzy stopą zwrotu a ryzykiem, znajduje się pod kątem 45 stopni na osi XY. Wszystkie odchylenia po za kanał +-10% uznaje się za coś nierealistycznego. Oczywiście może się udać coś, co jest po za tym kanałem, ale obarczone ono jest o wiele większym ryzykiem niż wychodzi z wyliczeń lub tego jak ktoś to przedstawia. Ja osobiście ryzyko bym zwiększał o stałą w wielkości 20% od uzyskanych wyliczeń (chodzi o to, że jak nam wychodzi ryzyko na poziomie 10% to oznacza, że trzeba doliczyć do tego kolejne 20% i wychodzi 30%). Oczywiście ten dodatek odnosi się do tych anormalnych relacji zwrot/ryzyko. To teraz przejdźmy do paru przykładów. Odpowiedzi proszę kierować na pocztę w grze giełdowej o temacie adekwatnym do zadań
Zadanie 1
W ostatnich 4 latach zwroty z akcji pewnej firmy wynosiły:
Rok Zwrot
2001 5%
2002 13%
2003 20%
2004 9%
Jaki jest zwrot i ryzyko ?
Zadanie 2
Dziś akcja kosztuje 54 zł, a jutro będzie kosztowała 60 zł z prawdopodobieństwem 0,75 lub 51 zł z prawdopodobieństwem 0,25. Oblicz oczekiwaną stopę zwrotu i ryzyko.
i P(ki) S1 ki
1 0,75 60 zł
2 0,25 51 zł
Podpowiedź: Trickiem w tym zadaniu jest wyliczenie ki. Wszystkie dane do wyliczenia ki są podane i nie trzeba nic wyliczać innymi wzorami by to uzyskać.
Zadanie 3
Oblicz oczekiwany zwrot i ryzyko dla akcji, która w przypadku hossy przynosi 15% zwrotu, podczas bessy -10%, a w pozostałych warunkach 5%. Prawdopodobieństwo hossy wynosi 0,3 a bessy 0,2.
Podpowiedź: Suma prawdopodobieństw musi zawsze dać sumę o cyfrze 1.
To są bardzo proste zadania z tematyki ryzyka i stopy zwrotu. Mam nadzieję, że nie sprawią kłopotu. Jeżeli jednak będą kłopotliwe, to proszę się nie krępować i pisać, że ktoś czegoś nie rozumie. Ten temat polega na uczeniu się i zrozumieniu tej tematyki. Jeszcze jedna mała uwaga, jeżeli komuś zechce się rozwiązywać te zadania. Najlepiej jest wpisywać wszystko łącznie w kalkulator(nowoczesne kalkulatory posiadają taką możliwość) gdyż w innym przypadku wyniki mogą być rozbieżne.
Model Gordona
W powyższym modelu chodzi o to, że firma jest warta tyle co zdyskontowane dywidendy wypłacone w przyszłości. Są dwa obostrzenia co do tego modelu:
1. Dotyczy kapitału własnego firmy (czyli np. ludzi posiadających akcje tej firmy)
2. NIE dotyczy długu.
Ten model pozwala na wycenę kosztu kapitału własnego.
So= DIV1/Ke-g
G= p * ROE
DIV1= DIV0 * (1+g)
So- wartość akcji
Div1- dywidenda
Ke- oczekiwana stopa zwrotu
g- współczynnik wzrostu
p- współczynnik reinwestycji
Tu musi pojawić się wyjaśnień kilka.
Ten dział chciałbym poświęcić pewnym rozważaniom. Wiele osób uważa, jak wspomniałem na początku, że Analiza Fundamentalna jest trudna, wymaga studiów. To wszystko co przedstawiłem stanowi podstawy. Oczywiście dla kogoś dalej to może być trudne i nie do pojęcia. Jednak 100% ludzi, którzy przeczytają ten temat ma lub będzie posiadać średnie wykształcenie. Nie tłumaczyłem i nie będę tłumaczył jak się przekształca wzory, bo to powinni wiedzieć ludzie z wyżej wymienionym wykształceniem. Tam gdzie jest to konieczne, zostało to pokazane.
Sama analiza fundamentalna, jak widać opiera się na pewnych wzorach. Są to głównie finanse. Nie poruszam tutaj o wiele bardziej skomplikowanych rzeczy jak regresja liniowa. To są rzeczy z wyższej półki i wymagają wiedzy z dziedziny statystyki oraz ekonometrii. My tym się nie zajmowaliśmy i nie będziemy zajmować. Oczywiście ktoś może zadać pytanie, dlaczego tego nie zrobiłem ? Odpowiedź jest prosta, na giełdzie wszystko kosztuje odpowiednie pieniądze. Wiedza także kosztuje. Każdy kto będzie chciał na analizie fundamentalnej budować swoje podstawy, to zdobędzie odpowiednią wiedzę. Wiedza od strony analizy technicznej także kosztuje. Oczywiście można ściągnąć e-booki choć sam tego nie popieram (wolę kupić książkę czy to też e-book). Ale w taki sam sposób można na podstawie Wikipedii zdobyć wiedzę o analizie fundamentalnej. Najważniejsze rzeczy zostały pokazane. Oczywiście można mieć pytania, na które będę oczekiwał oraz starał się odpowiedzieć. Będę starał się uzupełniać lub poszerzać informacje jak znajdę na to czas.
Proszę także o wyrozumiałość, ponieważ mogą się pojawić pewne błędy, chociaż sprawdzałem wszystko wielokrotnie. Nie robię tego dla pieniędzy, jest to czysto non- profit podejście. Oczekuje także, że znajdą się ludzie co będą pomagać w uzupełnianiu oraz poszerzaniu wiedzy.
Dziękuję wszystkim, którzy poświęcili swój czas by przeczytać wszystko co napisałem. Starałem się zrobić to wszystko najprościej jak mi się to wydawało.
Dodano 2009-12-30 19:43
Przepraszam za kompozycję tematu,ale niestety Word =/= się Forum. Mam jednak nadzieję, że to co należy pozostanie czytelne dla wszystkich.
Pozdrawiam |
